چرا بایستی توان هویه المنتی قابل تنظیم باشد؟

هویه‌های المنتی قدیمی، مجهز به قابلیت‌های اضافی نیستند، در درازمدت و مادام که به برق متصل هستند، نوک هویه بسیار داغ شده و لایه قلع اندود آن اکسید و انتقال حرارت مطلوب برای ذوب قلع و محلول فلاکس دست نیافتنی و اتصال پایه قطعات با برد نااطمینان می‌گردد. همچنین با قطع برق به سرعت سرد می‌شوند. و در هر دو صورت لحیم‌کاری بدون کیفیتی را شاهد خواهیم بود.

بی‌شک همواره در کنار افزاره هوای‌گرم، به دلایلی همچون گرانی قطعات الکترونیکی و موادمصرفی، جلوگیری از اتلاف وقت برای رفع عیوب بعد از سرهم کردن قطعات بر روی برد، و به طور کلی حذف هزینه‌های ناشی از روند لحیم‌کاری، هویه کارآمد، بر روی میز هر کارپیشه برق و الکترونیک، از اهمیت ویژه‌ایی برخوردار بوده و به طور حتم از اولین ابزارهایی است که بایستی دراختیار باشد.

باوجود بودجه، خرید یک دستگاه هویه حرفه‌ایی، با قابلیت‌های مطلوب و از عناوین معروف، بعد از کمی بررسی و پرسش از اهل فن، بسیار ساده و سهل خواهد بود. اما بودجه همیشه از محدودیت‌ها است و این خود بهترین دلیل و سبب برای ساخت افزاره‌ایی است که توان هویه را، با توجه به قابلیت‌های مورد نیاز، در اختیار کاربر قرار می‌دهد.

به دنبال طرحی بر مبنای مدار مجتمع معروف و محبوب NE555 و برای کاربردی بر اساس PWM  بودم، تا قادر به کنترل دیوتی سایکل یا چرخه وظیفه، مستقل از فرکانس باشم. جستجو و طرح‌های مختلفی را اصلاح و اجرا کردم. واقعا مطلوب واقع نمی‌شدند.
در جستجوی اینترنتی و در سایتی روسی، با نوشته‌‌ایی روبرو شدم که با ترفندی این خواسته را عملی می‌کرد. و با توجه به تصاویر ارایه داده شده در سایت روسی، کاربردی بودن طرح نیز به اثبات رسیده بود.

همانطور که می‌دانید مدار مجتمع NE555 شامل دو مقایسه‌کننده است. یکی دارای ولتاژ مرجع 2/3U منبع تغذیه، و دومی 1/3U منبع تغذیه. در طول فرآیند تولید پالس، ولتاژ خازن بین این مقادیر در نوسان هست. البته برای تنظیم دیوتی ‌سایکل مداری کلاسیک وجود داره، زمانی که ولتاژ خروجی NE555 از طریق بازوهای یک مقاومت متغیر و از مسیر دایودها در جهات مختلف به خازن تغذیه می‌شوند، دیوتی‌سایکل را به خوبی و در محدوده وسیعی تنظیم می‌کند، اما چگونه فرکانس تنظیم بشود؟

برای حل این مشکل بایستی اختلاف ولتاژهای مرجع تغییر کند. هرچه این اختلاف کمتر باشد، مقایسه‌کننده‌ها بیشتر سوئیچ می‌کنند و بر این اساس، فرکانس تولید شده بیشتر می‌شود. در NE555 ولتاژ مرجع بالایی به پایه 5 خارج می‌شود اما شوربختانه ولتاژ پایینی پایه خارجی ندارد!.

البته می‌شود یک مقاومت متغیر بین پایه 5 و زمین قرار داد و فرکانس را با آن تنظیم کرد، اما در این صورت میانگین ولتاژ برابر با نصف ولتاژ تغذیه نخواهد شد و این به نوبه خود منجر به تغییر در دیوتی‌سایکل، هنگام تنظیم فرکانس می‌شود. مشکل با وارد کردن یک مقایسه‌کننده اضافی به مدار حل شده است. من از LM311  استفاده کردم، اگرچه می‌توان از دیگر تقویت‌کننده‌های عملیاتی معمول نیز به جای آن استفاده کرد. از مقاومت متغیر R8 برای تنظیم فرکانس و R5  برای دیوتی سایکل استفاده شده. مقاومت R4 برای متعادل کردن ولتاژ مرجع مقایسه‌کننده‌ها مورد نیاز هست. مقاومت متغیرها باید به گونه‌ای تنظیم بشوند تا وقتی دیوتی‌سایکل از حداقل به حداکثر تغییر می‌کند، فرکانس بدون تغییر باقی بماند. با مقادیر اجزای نشان داده شده در شماتیک، فرکانس تولیدی تقریباً از 15 تا 500 هرتز قابل تنظیم هست.

از این طرح به نحو احسن برای کاربرد خود استفاده کردم و بخوبی نیز پاسخگو بود، امیدوارم در آینده و در مورد این کاربرد، و طی یک مطلب مستقل توضیح بیشتری برای علاقمندان به اشتراک بگزارم.

اما طرح اصلی را بدون هرگونه تغییر، و برای استفاده علاقمندان منتشر می‌کنم.

لطفا در صورت اجرا، نظرات خود را برای دیگر علاقمندان نیز ذیل این پست به اشتراک بگزارید.

چهاردهم آذر 1398

گرانی تجهیزات و ابزار آلات مورد نیاز برای علاقمندان دنیای الکترونیک، همیشه برای عده ای که به طور ذوقی این رشته را دنبال می کنند، دغدغه ای قابل تأمل بوده، هست و خواهد بود. از این رو ابزاری همچون هویه که از وسایل اولیه شروع به کار عملی الکترونیک می باشد، اگر نزدیک به کیفیتی همچون حرفه ای و گران قیمت آن، با هزینه ای اندک قابل وصول باشد، بسیار کارگشا و لذت بخش هست. این طرح با توجه به سادگی اینگونه به نظر می رسد.